ترخیص کالا شامل مراحل متعددی است که بسته به نوع کالا، قوانین مربوط به آن و مقصد یا مبدا واردات و صادرات ممکن است متفاوت باشد. در ادامه، مراحل اصلی این فرآیند شرح داده شده است.
1. ثبت سفارش کالا
برای واردات کالا، ابتدا باید سفارش آن در سامانه جامع تجارت ایران (NTSW) ثبت شود. این مرحله شامل دریافت مجوزهای لازم از سازمان‌های مربوطه مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان استاندارد است.
2. دریافت اسناد حمل و ارسال به گمرک
پس از حمل کالا از کشور مبدأ، اسناد مربوطه مانند بارنامه، فاکتور خرید، گواهی مبدأ، لیست عدل‌بندی (Packing List) و بیمه‌نامه باید تهیه و به گمرک ارائه شود.
3. اظهار کالا در گمرک
در این مرحله، صاحب کالا یا نماینده قانونی آن (کارگزار گمرکی) اطلاعات مربوط به کالا را از طریق سامانه EPL (سامانه الکترونیکی گمرک ایران) اظهار می‌کند. این اطلاعات شامل نوع کالا، تعداد، ارزش، کد تعرفه گمرکی و سایر مشخصات فنی است.
4. بررسی اسناد و تعیین مسیر گمرکی
پس از ثبت اظهارنامه، گمرک بر اساس نوع کالا، مشخصات آن و سوابق شرکت واردکننده، یکی از مسیرهای زیر را برای بررسی تعیین می‌کند:
- مسیر سبز: بررسی سریع و ترخیص بدون نیاز به بررسی فیزیکی.
- مسیر زرد: بررسی اسناد بیشتر بدون بازرسی فیزیکی کالا.
- مسیر قرمز: بررسی دقیق‌تر اسناد و همچنین بازرسی فیزیکی کالا.
5. پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
پس از بررسی اسناد و مشخص شدن میزان حقوق ورودی، مالیات و عوارض دیگر، واردکننده موظف به پرداخت هزینه‌های گمرکی از طریق سامانه‌های بانکی میشود.
6. بازرسی کالا و اخذ مجوزهای لازم
در برخی موارد، کالا باید مورد بررسی‌های آزمایشگاهی و کیفی قرار گیرد و مجوزهای مربوطه از نهادهای نظارتی مانند سازمان استاندارد، وزارت بهداشت، قرنطینه گیاهی یا دامی دریافت شود.
7. صدور مجوز خروج و ترخیص کالا
پس از تکمیل تمامی مراحل فوق و تأیید نهایی، گمرک مجوز خروج کالا را صادر می‌کند و کالا از انبارهای گمرکی ترخیص شده و به مقصد نهایی ارسال میشود.
اسناد مورد نیاز برای ترخیص کالا
برای ترخیص کالا، ارائه برخی اسناد الزامی است که شامل موارد زیر میشود:
- برگه ثبت سفارش کالا
- بارنامه حمل کالا
- پروفرما اینویس (پیش‌فاکتور)
- فاکتور تجاری (Invoice)
- گواهی مبدأ (Certificate of Origin)
- لیست عدل‌بندی (Packing List)
- مجوزهای مربوطه (استاندارد، بهداشت، قرنطینه، انرژی اتمی و غیره)
- کارت بازرگانی معتبر
- اظهارنامه گمرکی ثبت‌شده در سامانه EPL
